Deze pagina gaat over de traditionele bereidingswijze van Sceletium tortuosum. Commercieel verkrijgbare kanna is al bewerkt en klaar voor consumptie. Voor de verschillende manieren waarop je kanna kunt gebruiken zie: gebruik.

Fermentatie

Kanna wordt omgezet in ‘kougoed’ door middel van fermentatie. Volgens etnobotanist Christian Rätsch wordt het plantmateriaal direct na de oogst ‘tussen twee stenen verbrijzeld’. Vervolgens wordt het ‘enkele dagen in een gesloten zak bewaard waar het kan fermenteren’. De hele kanna plant kan hiervoor worden gebruikt, maar soms worden de wortels eerst verwijderd.

Oorspronkelijk werden zakken van dierenhuiden of hennepdoek gebruikt voor het fermentatieproces. Tegenwoordig zijn deze ingeruild voor plastic zakken.

De zak wordt in de zon gelegd, zodat het plantmateriaal goed kan ‘zweten’. In de nacht is het koeler en worden de vloeistoffen weer opnieuw opgenomen door het plantmateriaal. Na twee tot drie dagen wordt de zak geopend en de inhoud geroerd. Vervolgens wordt de zak weer afgesloten en opnieuw in de zon gelegd, zodat het fermentatieproces nog even door kan gaan.

Na acht dagen in totaal worden de zakken geopend. Het plantmateriaal wordt in de zon uitgespreid om te drogen. Een modern alternatief hiervoor is drogen in een oven op 80°C. Als het plantmateriaal helemaal droog is, kan het worden fijngehakt en verpoederd. Het kauwgoed is nu klaar voor gebruik!

Snelle methode voor het fermenteren van kanna

Om het fermentatieproces te versnellen is het ook mogelijk de verse Sceletium tortuosum gedurende korte tijd te verhitten. Traditioneel werd dit gedaan door een houtvuurtje te stoken op het zand. Als het vuur uitdooft, wordt de plant in het hete zand begraven. Na een uur wordt ze weer tevoorschijn getoverd. Het plantmateriaal moet vervolgens nog verbrijzeld en verpoederd worden, maar kan meteen worden gebruikt.

Rätsch observeerde een vergelijkbare methode: ‘de verse plant wordt simpelweg geroosterd op gloeiende kolen tot ze compleet gedroogd is. Het resultaat wordt vervolgens verpoederd’.

Oxaalzuur in kanna

Het fermentatieproces heeft een wetenschappelijk verklaarbare reden. Zowel het verbrijzelen van het plantmateriaal als het fermentatieproces wat daarop volgt, verminderen het oxaalzuurgehalte. Alhoewel het in kleine hoeveelheden in veel groenten voorkomt, is oxaalzuur een schadelijke stof die irritaties en allergische reacties kan veroorzaken.

Gericke en Viljoen (2008) schrijven: ‘Oxaalzuur is een simpel dicarbonzuur dat waarschijnlijk sublimeert bij temperaturen boven het smeltpunt van 101-102°C.’ Omdat mesembrine een kookpunt van 186-190°C heeft, lijkt het erop dat deze methode de werkzame alkaloïden intact houdt. Onbewerkte Sceletium tortuosum bevat tussen de 3.6% en 5.1% oxaalzuur.

Smit en collega’s (1998) vergeleken drie partijen kanna. De eerste was niet verbrijzeld, maar alleen verhit in een oven op 80°C. De tweede partij was volgens de traditionele achtdaagse methode bereid. De derde partij werd verbrijzeld en vervolgens op 80°C verhit. Het gehalte mesembrenon was stukken hoger in de bereidingsmethodes met verbrijzeling (2 en 3). Door het verbrijzelen worden de celwanden vernietigd, wat een enzymreactie mogelijk maakt. Het mesembrinegehalte was het hoogst in de eerst partij.

Welke methode is beter?

De onderzoekers vonden geen groot verschil tussen de alkaloïdengehaltes in het traditioneel bereide kauwgoed en de snelle methode. Een ander onderzoek, van Patnala en Kanfer (2011), suggereert wel dat de traditionele methode het meest gunstige alkaloïdenprofiel oplevert. Waarschijnlijk is zonlicht noodzakelijk voor enkele van de processen waarbij alkaloïden worden omgezet.

Doe het zelf

Bij het bereiden van je eigen kanna kun je in plaats van een zak ook een glazen pot gebruiken. Het verbrijzelen van het plantmateriaal is essentieel: je kunt hiervoor je handen, een schaar of een mes gebruiken.

Bij gebrek aan zonlicht raden we de snelle methode in een oven aan. De ideale temperatuur is tussen de 100-110°C. Als het plantmateriaal gefermenteerd is, moet het worden gedroogd, het liefst in de zon. Maar ook hier kan een oven met een temperatuur rond de 80°C uitkomst bieden.

Afhankelijk van hoe je de kanna wilt consumeren, kun je het plantmateriaal grover of fijner vermalen. Voor gebruik als snuifmiddel is zeer fijn poeder nodig. Ook voor roken is fijn poeder het meest geschikt. Wil je het gebruiken als thee of als kauwmateriaal? Dan is verpoedering niet nodig. Een grove maling is voldoende. Honderd gram verse Sceletium tortuosum levert ongeveer vier gram bereid product op.